Hơn 8 giờ tối, NVH Phúc Lễ cứ đông dần lên, nhiều nhất vẫn là trẻ con và tất cả đều háo hức chuẩn bị cho buổi gọi gạo. Theo các cụ cao niên ở đây: Tục này của thôn có từ lâu lăm rồi, cứ vào đêm 30 là dân làng tổ chức đi gọi gạo. Còn sự thể sâu xa như thế nào thì cũng không rõ. Được biết từng có một thời gian khá dài tục gọi gạo không duy trì được do chiến tranh, nhưng vào những năm 1990 Tục gọi gạo được khôi phục trở và liên tục duy trì từ đó đến nay.
Đại để tục gọi gạo xưa ở Phúc Lễ như sau: Đêm 30 trai đinh trong làng vác gậy gộc, giáo mác dưới sự chỉ huy của ông Tộc trưởng ra nằm ngoài cánh rừng Hồng phác ở rìa làng. Nửa đêm ông Tộc trưởng cho nổ 2 phát súng lệnh rồi kéo quân đi. Trống mõ nổi lên, tù và rúc inh ỏi, Đoàn trai đinh kéo vào làng, đến ngõ nhà đầu tiên thì dừng lại. Ông Tộc trưởng gọi chõ vào trong nhà:

Gạo ơi, gạo ởi, gạo ời

Nắm cơm, bát nước, nấu xôi gạo à.

Dứt câu gọi của ông, đoàn quân reo à, à. Trống mõ, tù và nổi lên. Trong nhà có người ra mở cổng và cho đoàn một bát gạo nếp trắng thơm ngon. Ông Tộc trưởng đỡ lấy gạo đổ vào thúng rồi cho đoàn quân đến nhà thứ 2, thứ ba…Qua mỗi nhà đoàn quân đều dừng lại , ông Tộc trưởng đều gọi như thế, chủ nhà lại cho gạo...

Đi đến nhà cuối cùng thì trời vừa sáng. Cả đoàn lại kéo nhau ra cánh rừng ngoài làng nghỉ ngơi. Các cụ bà từ trong làng ra nấu xôi, đơm từng phần vào lá chuối cho mỗi người một suất. Mọi người chấm xôi với muối trắng, xong ai về nhà nấy đón ngày mùng một tết ở gia đình. Cái lý của tục gọi gạo này là trai tráng khỏe mạnh bảo về làng trong ngày tết.
Cũng có những cách giải thích khác về nguồn gốc của tục gọi gạo, đó là tục lệ dân gian cầu mong mưa thuận gió hòa, mọi người khỏe mạnh, lúa tốt cau sai.

Dẫu có giải thích như thế nào, thì tục gọi gạo Phúc Lễ xã Phúc Hòa cũng rất đặc sắc và đặc biệt, trong 369 thôn làng của huyện Tân Yên duy nhất chỉ có tại Phúc Lễ Phúc Hòa. Đây là một nét sinh hoạt văn hóa riêng có của người dân Phúc Lễ và nó có sự thu hút, qui tụ đông đảo mọi người dân tham gia. Tính cộng đồng ở đây rất cao. 

                                                                                  Lê Thị Nguyệt- CCVH-XH xã